انواع قرار قاطع
قرار شبه قاطع چیست؟
منظور از قرارهای شبه قاطع، قرارهایی هستند که با صدور آنها از طرف دادگاه، یا پرونده از جریان رسیدگی خارج می‌شود، بدون اینکه از دادگاه خارج شود، مانند قرار عدم اهلیت و یا در صورتی که از دادگاه خارج شود، همان پرونده برای رسیدگی به شعبه یا دادگاه دیگری واگذار می‌شود، مانند قرار عدم صلاحیت و قرار امتناع (خودداری) از رسیدگی که موجب می‌شود دادگاه به آن پرونده رسیدگی نکند و آن را به جای دیگری ارجاع بدهد (واگذار نماید).
انواع قرارهای شبه قاطع
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، انواع قرارهای شبه قاطع عبارتند از:
1- قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا (خواهان و خوانده)
2- قرار عدم صلاحیت
3- قرار امتناع از رسیدگی
قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا
یکی از نمونه‌های اعمال حق، اقامه‌ی دعوا می‌باشد. بنابراین یکی از شرایط اقامه‌ی دعوا داشتن اهلیت طرفین دعوا می‌باشد. یعنی هر یک از اصحاب دعوا (خواهان و خوانده)، هنگام طرح دعوا باید اهلیت قانونی داشته باشند. در مورد ضمانت اجرای اهلیت طرفین دعوا، در قانون آیین دادرسی مدنی مقررات مختلفی وجود دارد.
در قانون آیین دادرسی مدنی قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا پیش‌بینی شده است. بر اساس ماده 84 این قانون، در صورتی که خواهان به جهتی از جهات قانونی از قبیل صِغَر (کودکی)، عدم رشد، جنون (دیوانگی) یا ممنوعیت از تصرف در اموال در نتیجه حکم ورشکستگی، اهلیت قانونی برای اقامه دعوا نداشته باشد، خوانده می‌تواند ایراد نماید.
قرار عدم صلاحیت
قرار عدم صلاحیت یکی دیگر از قرارهای شبه قاطع است. با صدور این قرار، پرونده از دادگاهی که دعوا در آن اقامه شده است خارج می‌شود و حسب مورد پرونده به دادگاه صالح ارجاع (واگذار) می‌شود و یا برای تعیین مرجع صالح به دیوان عالی کشور فرستاده می‌شود. این قرار به طرفین دعوا ابلاغ نمی‌شود و قابل شکایت نمی‌باشد.
قرار امتناع از رسیدگی
با صدور قرار امتناع (خودداری) از رسیدگی، پرونده از شعبه رسیدگی کننده به دعوا خارج می‌شود، اما دعوا در شعبه دیگری از همان دادگاه یا دادگاه دیگر مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.