در ادامه مقاله قبل در مورد حق‌الوکاله وکیل به بیان نحوه محاسبه حق‌الوکاله در دعاوی مختلف می‌پردازیم:
حق‌الوکاله وکیل
نحوه محاسبه حق‌الوکاله در مورد دعاوی مالی
در دعاوی مالی و دعاوی که موضوع آنها اموال است، مانند دعاوی چک، سفته و بیشتر دعاوی ملکی، حق‌الوکاله براساس ارزش مال مورد دعوا دریافت می‌شود و کاملاً براساس توافق بین وکیل و موکل، شرایط دعوا، سختی یا آسانی و نیز رفت و آمد وکیل تعیین می‌شود.
عرف و روال وکلا برای محاسبه حق‌الوکاله در دعاوی مالی معمولاً، از ده درصد ارزش خواسته مالی شروع می‌شود، اما گاهی بیشتر و یا کمتر نیز تعیین می‌گردد که با توجه به نوع دعوا، سختی آن و دیگر شرایط مشخص می‌شود.
نحوه محاسبه حق‌الوکاله در مورد دعاوی کیفری
در مورد دعاوی کیفری، مبلغ حق‌الوکاله عرف و روال خاصی وجود ندارد و تابع دعوی، وضعیت طرفین، روند دادرسی، سختی کار، حجم پرونده و... می‌باشد.
برخی عوامل مؤثر در تعیین حق‌الوکاله
اعتبار وکیل، تخصص او، شهرت و تحصیلات تکمیلی وی و... عواملی هستند که در تعیین حق‌الوکاله مؤثر می‌باشند.
هزینه مطالعه پرونده و تنظیم لایحه
گاهی موکل تنها برای مطالعه پرونده به وکیل وکالت می‌دهد، این کار برای آن است که وکیل وضعیت دعوا را بسنجد و ارزیابی نماید که آیا امکان موفقیت در آن دعوی موجود است یا خیر؟
همچنین گاهی وکیل پرونده را به جهت تنظیم لایحه برای موکل مطالعه می‌کند که هزینه آن نیز به شرایط و نوع دعوا و حجم پرونده بستگی دارد.
حق مشاوره وکیل چیست؟
مبلغی که موکل در ابتدا به وکیل جهت مشاوره پرداخت می‌نماید حق مشاوره نام دارد و مبلغ آن عرف و روال خاصی ندارد و تابع مواردی مانند شهرت وکیل، مدت زمان مشاوره، نوع دعوی و... می‌باشد.
محاسبه حق‌الوکاله وکیل در هر مرحله‌ی دادرسی
حق‌الوکاله تابع هر مرحله از دادرسی می‌باشد، یعنی در مرحله بدوی (نخستین) حق‌الوکاله آن جداگانه محاسبه و دریافت می‌شود و در مراحل دیگر مانند تجدیدنظر، فرجام‌خواهی، اعاده دادرسی (رسیدگی مجدد)، اعمال ماده 477 و اجرای حکم، به صورت جداگانه مشخص و دریافت می‌گردد.
تفاوت‌‌های وکیل پایه یک و پایه دو دادگستری
1- وکیل پایه یک دادگستری می‌تواند بدون هیچ محدودیتی در تمامی محاکم حقوقی یا کیفری کل کشور فعالیت نماید. اما وکیل پایه دو تنها حق شرکت در آن دسته محاکم کیفری را دارد که به جرایم تعزیری حبس کمتر از ۱۰ سال، شلاق و جزای نقدی و همچنین در محاکم حقوقی پرونده‌های مالی کمتر از ۵۰ میلیون تومان و خواسته‌های غیرمالی به جز اصل نکاح (ازدواج) و طلاق و اثبات نسب و نفی نسب، را دارد.
2- اگر پذیرش یک وکیل توسط کانون وکلای ایران صورت گرفته باشد، فرد وکیل پایه یک دادگستری می‌شود و اگر پذیرش خود را از طریق قوه قضاییه به دست آورد، وکیل پایه دو دادگستری می‌شود.
پذیرش در آزمون وکالت اگر زیر نظر کانون وکلا انجام گردد، بسیار دشوار بوده و تعداد بسیار کمی از متقاضیان موفق به پذیرش مقدماتی و طی مراحل کارآموزی می‌گردند.
پذیرش در آزمون وکالت توسط قوه قضاییه نیز کار راحتی نبوده، با این حال درجه اعتبار آن از وکیل پایه یک دادگستری پایین‌تر و پذیرش در آزمون آن نیز قدری راحت‌تر می‌باشد.
کارآموز وکالت در چه مواردی حق وکالت ندارد؟
۱- وکالت در پرونده‌هایی که قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور هستند.
۲- وکالت در پرونده‌هایی که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه کیفری یک است.
۳- وکالت در پرونده‌های مالی با خواسته و یا ارزش خواسته بیش از دو میلیارد ریال
۴- وکالت در پرونده‌های دادگاه انقلاب با تعدد قاضی
پرونده‌های وکیل دادگستری شامل کدام موضوعات حقوقی است؟
به جز مواردی خاص در امور قضایی، وکیل دادگستری می‌تواند در مورد پرونده‌هایی با موضوعات مختلف و بسیار گسترده به امر وکالت بپردازد که برخی از آنها عبارتند از:
* وکیل دادگستری در امور ملکی
* وکیل دادگستری در امور خانواده
* وکیل دادگستری در امور مهاجرت
* وکیل دادگستری در امور مالیاتی
* وکیل دادگستری دیوان عدالت اداری
* وکیل دادگستری در امور ثبت احوال
* وکیل شرکت‌ها
*وکیل چک و سفته
و...
در مقاله قبل در مورد انواع وکیل دادگستری به تعریف وکیل انتخابی، وکیل معاضدتی، وکیل تسخیری و وکیل سازمانی پرداختیم و در این مقاله دیگر موارد وکیل دادگستری را بیان می‌کنیم:
انواع وکیل دادگستری
به طور کلی هشت نوع وکیل دادگستری در ایران وجود دارد.
عناوین وکلایی که به دادگستری مراجعه می‌کنند با توجه به مفاد و محتویات قوانین مورد استناد شامل موارد زیر می‌باشد:
5- وکیل اتفاقی: اگر شخصی تحصیل کرده رشته حقوق باشد ولی شغل او وکالت نباشد، بخواهد به صورت اتفاقی برای حل مشکلاتی که بستگان نزدیک او در مراجع قضایی دارند، خارج از چرخه و آزمون‌های کانون وکلای دادگستری، از این کانون برای همان مورد خاص پروانه وکالت موردی بگیرد، با طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه مربوطه می‌تواند به این امر اقدام نماید. شخصی که با این روش وکالت موردی برای دفاع از حقوق خویشاوندان و بستگانش گرفته است را وکیل اتفاقی می‌گویند.
6- وکیل کارآموز یا کارآموز وکالت: افراد تحصیل کرده در رشته‌های حقوق پس از قبولی در آزمون‌های ورودی کانون وکلای دادگستری باید مدتی را نزد وکیل باسابقه به عنوان کارآموز سپری نمایند. این افراد می‌توانند در مدت کارآموزی زیر نظر سرپرستان خود، وکالت پرونده‌های سبک را برعهده بگیرند. به وکلایی که در دوران کارآموزی به وکالت می‌پردازند، وکیل کارآموز یا کارآموز وکالت می‌گویند.
7- وکیل قوه قضاییه: به تمامی افرادی که در رابطه با اجرای ماده 187 قانون پنج ساله سوم توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور از مرکز امور کارشناسان قوه قضاییه و مشاورین حقوقی پروانه وکالت دریافت کرده‌اند، وکیل قوه قضاییه می‌گویند.
8- وکیل ایثارگران یا وکیل حمایتی: هنگامی که بسیجیان و افراد ایثارگر در موضوعات حقوقی و قضایی با مشکلاتی رو به رو می‌شوند، وکلای قضایی که در اجرای قانون حمایت قضایی و یا قانون سپاه از دفتر حمایت قضایی پروانه دریافت نموده‌اند، به عنوان وکیل ایثارگران و بسیجیان در مراجع قضایی حاضر شده و خود را با نام وکیل حمایتی معرفی می‌کنند.
وکیل پایه یک دادگستری
* وکیل پایه یک دادگستری شخصی است که پس از طی دوره تحصیلات دانشگاهی در مقطع کارشناسی و یا بالاتر در رشته حقوق یا فقه و مبانی حقوق اسلامی یا هم‌‌تراز آن در حوزه علمیه، در آزمون کانون وکلای دادگستری که هر سال یک بار برگزار می‌شود، موفق به کسب معدل و ترازی شده باشد که بتواند در بین رقبای پرشماری که دارد به عنوان کارآموز وکالت پذیرفته شود.
* سپس بعد از قبولی در آزمون کانون وکلا باید استعلامات مورد نیاز را انجام دهد که شامل مواردی چون عدم اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی نیز می‌باشد که این آزمایش‌ها توسط پزشکی قانونی انجام می‌شود، همچنین باید گواهی عدم سوء پیشینه کیفری و... را از نهادهای امنیتی دریافت و ارائه نماید.
* برای اینکه فرد به یک وکیل پایه یک دادگستری تبدیل شود، به عنوان کارآموز وکالت باید حدود دو سال زیر نظر وکیل پایه یک دادگستری باتجربه (وکیل سرپرست) به یادگیری و کسب تجربه در زمینه حقوق از طریق حضور در جلسات دادرسی داگاه‌های مختلفی همچون کیفری، حقوقی، خانواده، اطفال و... بپردازد.
* همچنین باید در جلسات آموزشی که هفته‌ای یک بار با عناوین تخصصی مختلف از سوی کانون وکلا برگزار می‌شود شرکت نماید.
* شرکت در آزمونی که کانون وکلا جهت سنجش مهارت‌های کامپیوتر دریافت می‌کند و باید در این آزمون قبول شود.
* در صورتی که فرد دوران کارآموزی خود را به طور کامل سپری کرده و در تمامی مراحل و آزمون‌های ذکر شده موفق بوده، کمیسیون کارآموزی پرونده کارآموزی فرد را مورد ارزیابی کامل قرار می‌دهد و اگر پرونده هیچ نقصی نداشته باشد، کارآموز برای وکالت مجاز شده و باید در آزمونی به نام اختبار (امتحان) شرکت نماید، این آزمون چند بار در سال توسط کانون وکلا برگزار می‌شود.
آزمون اختبار دارای دو مرحله کتبی و شفاهی بوده که اگر فرد در هر دوی آنها نمره قبولی را کسب نماید، کانون وکلا او را برای حضور در مراسم تحلیف (سوگند خوردن) مجاز می‌دانند.
بعد از این که کارآموز وکالت در مراسم تحلیف حضور یافت و سوگند یاد کرد به صورت رسمی عنوان وکیل پایه یک دادگستری را دریافت می‌کند.
وظایف کارآموز وکالت کانون وکلای دادگستری
1- انجام کارهای واگذار شده از سوی کانون وکلا، مانند کار در دادسرا، دادگاه و...
2- گذراندن دوره آموزش رایانه به تشخیص کانون و ارائه گواهی مراکز آموزشی مورد تأیید کانون وکلا
3- انجام کارها و پیگیری پرونده‌های مرتبط با کارآموزی، تحت نظر و راهنمایی‌های وکیل سرپرست و تسلیم گزارش به وی
* نکته 1:کارآموز باید کلیه امور وکالتی را که خود قبول می‌کند یا توسط وکیل سرپرست به او واگذار می‌شود، مانند تنظیم وکالت‌نامه، دادخواست، شکواییه، لایحه و ... با نظارت وکیل سرپرست انجام دهد.
* نکته 2: تأسیس هرگونه دفتر یا مؤسسه، به تنهایی یا مشارکت با کارآموزان دیگر و وکلا برای کارآموز ممنوع بوده و مکلف است در دفتر وکیل سرپرست حاضر شود. تخلف از این امر تخلف انتظامی محسوب می‌شود.
4- کارآموز باید گزارش عملکرد خود را که حاوی حضور در جلسات دادگاه، سخنرانی و کارگاه آموزشی و دفتر است، در پایان هر سه ماه، به وکیل سرپرست ارائه دهد. وکیل سرپرست نیز باید پس از ملاحظه‌ی گزارش حداکثر ظرف یک هفته، نظر خود را به کمیسیون اعلام نماید.
* نکته 3: عدم حضور کارآموز در بیش از یک پنجم مجموع جلسات سخنرانی یا کارگاه‌های آموزشی، نقصان محسوب می‌شود. عدم حضور در بیش از یک دوم جلسات موجب تجدید دوره خواهد شد.
5- شرکت در جلسات دادرسی مدنی و کیفری دادگاه‌ها حداقل ماهی دو مرتبه و تهیه گزارش از پرونده‌های مذکور
گزارش‌ها باید حداکثر ظرف دو هفته از تاریخ جلسه دادگاه، به صورت منظم جمع‌آوری، تایپ یا پاکنویس شده و در مهلت‌های اعلامی، تسلیم کمیسیون شود. شماره‌گذاری صفحات و تنظیم فهرست برای گزارش‌ها الزامی است.
* نکته 4: حضور کارآموز، ماهانه در دو جلسه دادرسی مدنی و کیفری دادگاه‌ها، حداقل تکلیف است.
6- حضور در دایره معاضدت قضایی (قبول وکالت کسانی که توانایی مالی برای پرداخت حق‌الوکاله وکیل را ندارند) و آموزش لازم با توجه به امکانات کانون و تصمیم کمیسیون و ارائه دوره گواهی دایره معاضدت در پایان دوره
7- کارآموز مکلف است پس از پایان دوره یا در مهلت‌هایی که کمیسیون تعیین می‌کند، پایان دوره خود را اعلام و مدارک انجام تکالیف را حداکثر ظرف بیست روز به کمیسون کارآموزی تسلیم نماید.
8- بعد از احراز و تشخیص انجام وظایف توسط کارآموز، وی باید برای آزمون اختبار آماده شود و بعد از قبولی در این آزمون و انجام مراسم تحلیف (سوگند خوردن) و یاد کردن سوگند پروانه وکالت پایه یک را دریافت می‌نماید.